Với nhan đề “Người Việt cổ cách
nay 80 vạn năm ở Gia Lai”, báo Dân Trí đã thu hút sự quan tâm của chúng tôi. Đọc
bài báo, chúng tôi rất mừng với thành công của các nhà khảo cổ Nga-Việt về
phát hiện khảo cổ này.
Tuy nhiên, theo chúng tôi, phát
hiện này là bình thường, không có gì gọi là “chấn động” vì nó thực sự không phải
là đóng góp mới cho khảo cổ học thế giới. Bởi lẽ, như chúng ta đã biết, khoảng
2 triệu năm trước, người Đứng thẳng Homo erectus xuất hiện ở châu Phi. Họ đã có
mặt ở Indonesia (người Java) 1,9 triệu năm trước, ở Trung Quốc 1,7 triệu năm
trước (người Nguyên Mưu) và tại Chu Khẩu Điếm 600.000 năm trước (người Vượn Bắc
Kinh). Tại Việt Nam, đã phát hiện răng hóa thạch và công cụ thuộc Trung kỳ Đồ
Đá Cũ của người Đứng thẳng Homo erectus tại Núi Đọ với tuổi 300.000 năm cách
nay. Khảo cổ học cũng xác nhận, khoảng 250.000 năm trước, người Homo erectus
hoàn toàn biến mất khỏi châu Á.
Phát hiện An Khê có ý nghĩa tô đậm
thêm tấm bản đồ phân bố của người H. erectus ở châu Á. Nó cũng chứng minh dự
đoán từ lâu của giới khảo cổ: trên đất Đông Dương cũng như Đông Nam Á có nhiều
khả năng tìm được thêm vết tích người H. erectus vì nằm trên cầu nối từ hải đảo
Đông Nam Á tới Trung Quốc. Từ khám phá An Khê, ta có thể hy vọng tìm được những
di chỉ khác của H. erectus tại Tây Nguyên.
Tuy vậy có điều chúng tôi phân vân: gọi
chủ nhân của di chỉ An Khê là người Việt cổ liệu có thỏa đáng? Theo định nghĩa nhân
chủng học, người Việt cổ chỉ có thể cùng loài Homo sapiens với chúng ta hiện
nay. Trong khi đó, di truyền học học xác nhận, H. sapiens chỉ xuất hiện tại
châu Phi khoảng 200.000 năm trước và di cư sang Việt Nam khoảng 70.000 năm cách
nay. Mặt khác, do người Việt trải qua hai giai đoạn phát triển: giai đoạn đầu,
thuộc loại hình Australoid tồn tại suốt thời Đồ Đá (khoảng 70.000 tới 45000
TCN), được nhân chủng học gọi là người Việt cổ. Giai đoạn sau (khoảng
4500 TCN tới nay) thuộc chủng Mongoloid phương Nam, được gọi là người
Việt hiện đại [1]. Chủ nhân di chỉ An Khê do khác loài nên không thể gọi là người Việt!
Do vậy, một cách khoa học, chỉ có
thể gọi họ là người cổ An Khê hay người Đứng thẳng An Khê.
Hà
Văn Thùy
1. Nguyễn Đình Khoa. Nhân chủng học
Đông Nam Á. NXB DH&THCN. H, 1983.
